Ցեղասպանության զոհերի սրբադասման մասին

Մի քիչ վերնագիրն անհարմար է, քանի որ եկեղեցին բոլորին չի սրբադասում, այլ "Հայոց Ցեղասպանության բյուրավոր զոհերին, ովքեր նահատակվեցին վասն հավատո և վասն հայրենյաց":

Այսինքն, նրանց, ովքեր նահատակվեցին վասն հավատո, վասն հայրենյաց: Սա շատ ադեկվատ մոտեցում է, քանի որ միանշանակորեն բոլորին սուրբ չի հռչակում, այլ միայն նրանց, ովքեր նահատակվեցին հանուն հավատի ու հայրենիքի:

Անհեթեթ եմ համարում էն մտավախությունները, որ եկեղեցին սրանով զոհի բարդույթն է առաջացնում/խորացնում, քանցի քարոզում է անիմաստ ու անզեն զոհի կերպար:

Միլիոնավոր մարդկանց մեջ եղել են և՛ սրբեր, և՛ մեղավորներ, և՛ անվախներ (ովքեր զենքը ձեռքին մինչև վերջ կռվել են ու զոհվել են կռվելով ու մարդկանց կյանքեր փրկելով և այլն), և՛ վախկոտներ ու դավաճաններ, միլիոն մարդ՝ միլիոն ճակատագիր ու մարդկային տեսակ:

Ու եկեղեցու իմաստությունը հենց էստեղ է՝ նրանք, ովքեր նահատակվեցին վասն հայրենյաց ու վասն հավատո՝ Վարդանանց նման, ու բոլոր համաքրիստոնեական այն սուրբերի, ովքեր նահատակվել են հանուն Քրիստոսի: Ընդունել են նահատակությունը, նախընտրել են մահը հավատափոխությանը, կուռքերին երկրպագելուն և այլն և այլն: Ու եկեղեցին որպես կրոնական հաստատություն իր էս որոշմամբ հանգիստ "տեղավորվում" է իր՝ կրոնական հաստատություն լինելու գործառույթի ու տրամաբանության մեջ:

ՈՒ էստեղ մի շատ կարևոր պահ կա, որ մոռացության պետք չի մատնել:

Թող պատմաբաններն ասեն՝ քանի՞ հոգի երեխա է եղել զոհերի մեջ: Երեխաներ, որոնք անմեղ են, զոհ են, նահատակ են ու սուրբ են: Երեխաներ, որոնցից ոչ ոք չէր էլ կարող սպասել կամ պահանջել զինված պայքար: Չարժե՞ն օրինակ էս երեխեքը սրբադասման:
Իսկ այն մայրերը, որոնք նախընտրել են՝ իրենց երեխաները զոհվեն, քան թե թուրքի փայ կամ թուրք դառնա՞ն: Չարժե՞ն: Չէ՞ որ նրանք նախընտրել են, որ իրենց երեխաները մահանալով, հաճախ իրենց աչքի առաջ, Քրիստոսինը դառնան, քան թե ապրեն ու ենիչերի դառնան:

Չի կարելի ամեն ինչ բրդել պրագմատիզմի տակ, երբ խոսքը գնում է մարդկային կյանքի, հոգու փրկության ու մարդ-Աստված հարաբերությունների մասին: